محسنی, مرتضی, کمرپشتی, عارف. (1394). تحلیل ساختار قافیه و ردیف در دوبیتی های مازندرانی شهرستان سوادکوه. ادبیات و زبان های محلی ایران زمین, 5(2), 124-157.
مرتضی محسنی; عارف کمرپشتی. "تحلیل ساختار قافیه و ردیف در دوبیتی های مازندرانی شهرستان سوادکوه". ادبیات و زبان های محلی ایران زمین, 5, 2, 1394, 124-157.
محسنی, مرتضی, کمرپشتی, عارف. (1394). 'تحلیل ساختار قافیه و ردیف در دوبیتی های مازندرانی شهرستان سوادکوه', ادبیات و زبان های محلی ایران زمین, 5(2), pp. 124-157.
محسنی, مرتضی, کمرپشتی, عارف. تحلیل ساختار قافیه و ردیف در دوبیتی های مازندرانی شهرستان سوادکوه. ادبیات و زبان های محلی ایران زمین, 1394; 5(2): 124-157.
تحلیل ساختار قافیه و ردیف در دوبیتی های مازندرانی شهرستان سوادکوه
قافیه و ردیف، اصلی ترین ابزار افزایش موسیقی کناری شعر است که در اشعار کلاسیک فارسی و عربی از جایگاه ثابت و ویژهای برخوردار بودهاست. طول ردیف در بیت، گوشنوازی موسیقایی را در متن و لذّت سمعی را برای مخاطب درپی دارد. در این مقاله، علاوه بر معرفی دوبیتی‌های عامیانۀ مازندرانی، ساختار قافیه و ردیف در دویست دوبیتی عامیانۀ شهرستان سوادکوه، براساس روش توصیفی- تحلیلی، بررسی شدهاست. قافیه در دوبیتی‌های عامیانۀ مازندرانی و دیگر گویش‌ها، براساس نزدیکی تلفظ حروف ساخته می‌شود نه براساس یکسان بودن حرف روی که در شعر کلاسیک فارسی و عربی اصل است. قافیه در 25 درصد از دوبیتی‌های عامیانۀشهرستان سوادکوه، مثنویگونه است. هممخرجی « ل» با «ر» و «م »با «ن» در قافیهسازی دوبیتی‌های مازندرانی از بسامد بیشتری برخوردار است. اندکی بیش از یکچهارم دوبیتی‌های عامیانۀ مازندرانی شهرستان سوادکوه، دارای ردیف هستند و از این میان کمی بیش از یکپنجم دوبیتی‌ها، ردیفهای فعلی دارند. داشتن ردیف فعلی علاوه بر افزایش موسیقی کناری شعر، در جهتدادن به تخیّل شاعرانۀ شاعر، اصرار، تأکید و تکرارِ او بر موضوع مورد نظر، تأثیرگذار بودهاست. از طرف دیگر، فراوانی ردیف فعلی (حدود25درصد) که بر کنش و رفتار ناظر است، بر پویایی و حرکتِ دوبیتی‌ها دلالت دارد.
1- انوری ابیوردی، اوحدالدین علی‌بن محمد(1372) دیوان اشعار،به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی،2ج، چاپ چهارم، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
2- بهار ، محمدتقی(1371)بهار و ادب فارسی، به کوشش محمد گلبن، چاپ سوم، تهران : نشر جیبی.
3- رازی، شمس قیس(1360)المعجم فی معاییراشعارالعجم، به کوشش، مدرس رضوی، چاپ سوم، تهران: نشر زوار.
4- رزمجو، حسین(1370) انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
5- شفیعی کدکنی، محمد رضا ، ب(1370) موسیقی شعر،چاپ سوم، تهران : نشر آگاه.
6- صمدی ، حسین (1372) مجموعه‌ی مقالات در قلمرو مازندران 2ج، ساری : نشر فرهنگ سرای مازندران
7- طبیب زاده ، امید(1382) تحلیل وزن شعر عامیانه‌ی فارسی، تهران : نشر نیلوفر.
1- کمرپشتی، عارف(1390) وزن و قافیه در دوبیتی های مازندرانی، مندرج در مجموعه مقالات اولین همایش ملی ادب محلّی و محلی سرایان ایران زمین، نشر دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج، ص484-477.
2- محسنی، احمد(1382) ردیف و موسیقی شعر، مشهد: نشر دانشگاه فردوسی.
3- مولوی، جلال الدین محمد(1379) مثنوی معنوی، به کوشش محمد استعلامی،7ج، چاپ ششم، تهران: نشر سخن.
4- ناصح ، محمد مهدی(1373) شعر دلبر، دوبیتی‌های عامیانه‌ی بیرجندی، مشهد: نشر محقق.
5- ___، _______(1377)شعر نگار، دوبیتی‌های عامیانه‌ی بیرجندی، مشهد: نشر محقق.
6- وحیدیان کامیار، تقی(1370) حرف های تازه در ادب فارسی، اهواز: نشر جهاد دانشگاهی.
7- _____،_______(1357) وزن شعر عامیانه، تهران: نشر آگاه.
ب: منابع شفاهی
1-مرحوم جمع الله احمدی کمرپشتی 2- مرحوم فیروزه احمدی کمرپشتی 3- حاجیه احمدی کمرپشتی4- سامره احمدی کمرپشتی 5- نورخانم احمدی کمرپشتی6- عبدالله احمدی نسب 7- آقابرارکمرپشتی 8- سیده سکینه سیدی همگی از روستای کمرپشت سوادکوه 9- مرحوم قلی بدره اسفندیاری 10-هوشنگ جعفری 11-گل جهان صباغی ازروستای دهکلان بخش لفور شیرگاه سوادکوه 12-نرگس حیدری از روستای اوریم رودبار سوادکوه13- محمد دلشاد(رشیدی) از روستای چالی شیرگاه سوادکوه.
ابتدای صفحه